213 SAYILI VERGİ USUL KANUN’UNDA YER ALAN UZLAŞMA MÜESSESESİ VE

TARHİYAT ÖNCESİ VE TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA

 

Uzlaşma müessesesi 04.01.1961 tarihli 213 sayılı Vergi Usul Kanun’unun dördüncü kitabının, verginin kesilmesi, ödenmesi ve kalkması başlıklı üçüncü kısmının, üçüncü bölümünde düzenlenmiştir. Buna göre mükellefler yapılan incelemeler sonucu karşılaşabilecekleri vergi ve cezalar için gelir idaresi ile uzlaşma yoluna gidebileceklerdir.

 

Vergi Usul Kanun’unda uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma ve genel uzlaşma olarak iki kısım olarak yer almıştır.

 

Yukarıda da değinildiği üzere uzlaşma müessesesi iki kısma ayrılmıştır. Bunlar

 

1.Genel Uzlaşma (Tarhiyat sonrası uzlaşma)

 

2.Tarhiyat Öncesi Uzlaşma

 

Olup, aşağıda bu iki kısım uzlaşma, özellikleri açısından ayrı ayrı değerlendirilecektir.

 

1.Genel Uzlaşma (Tarhiyat Sonrası Uzlaşma)

 

Mükellefler;

1.1.İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezalarının (Kaçakçılık suçlarının düzenlendiği VUK 359. Madde de yazılı fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilen vergi ve cezaları ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen ceza hariç)

      1.1.1.Kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten,​

      1.1.2.VUK 369'uncu madde de yazılı yanılma nedenleriyle,

      1.1.3.VUK 116, 117 ve 118’inci maddelerde yazılı vergi hatalarından,

      1.1.4.Bunlar dışında her türlü maddi hatadan,

      1.1.5.Yargı kararları ile ihtilaf konusu olayda idarenin görüş farklılığının olması,

​

Durumlarını ileri sürerek gelir idaresi ile uzlaşma talebinde bulunabilir. Uzlaşma talebi vergi ve cezanın tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. Bu süre aynı zamanda Vergi Mahkemesinde dava açma süresidir.

 

Tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunabilmek için öncelikle vergi ve/veya ceza salınmış/kesilmiş olmalıdır ve tarhiyat öncesi uzlaşma talep edilmemiş olmalıdır.

 

Uzlaşma sadece vergi ve vergi ziyaı cezaları için talep edilebilir, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları tarhiyat sonrası uzlaşma konusu yapılamamaktadır. VUK madde 344’de düzenlenen vergi ziyaı cezası ile ilgili olarak;

• Eğer vergi ziyaı cezası VUK 341’inci madde kapsamında kesilmiş ise hem vergi hem de vergi ziyaı cezası için uzlaşma talep edilebilir,

• Kaçakçılık suçlarından doğan vergi ve cezalarda uzlaşma yapılamaz,

• Kanuni süresi geçtikten sonra verilen beyannameler için ortaya çıkacak cezalarda uzlaşma talep edilebilir.

 

Uzlaşma talebi ihbarnamede yazılı vergi ve cezanın tamamı için yapılmalıdır. Kısmi uzlaşma talebinde bulunulamaz.

Mükellefin beyanına konu olan vergiler için uzlaşma talep edilememektedir.

 

Mükellefler yapılan tarhiyatlarda ceza indirimi veya uzlaşmadan birini tercih etmelidir. Uzlaşma talebi varken VUK 376’ıncı madde de belirtilen indirimlerden yararlanılamaz, bununla beraber mükellefler uzlaşma tutanağını imzalamaktan vazgeçip VUK 376’ıncı maddedeki indirimlerden yararlanabilir.

 

Uzlaşma talebinden önce aynı vergi veya ceza için dav açılmışsa dava, uzlaşma işleminin sonuca bağlanmasından önce vergi mahkemelerince incelenmez, herhangi bir sebeple incelenmiş ve karara bağlanmışsa bu karar hükümsüzdür.

 

Uzlaşma sağlanamazsa tekrar uzlaşma talep edilemez, bu durumda uzlaşma sağlanamadığını belirten tutanağın tebliğ tarihinde, vergi mahkemesinde dava açma süresi bitmiş ise ya da 15 günden daha az bir süre kalmışsa dava açma süresi 15 gün uzar.

 

Mükellef veya adına ceza kesilen ile gelir idaresi arasında uzlaşma sağlandıktan sonra tespit edilen hususlar hakkında dava açılamaz.

Uzlaşma sonucu düzenlenen tutanağın tebliğ tarihi vergi ve cezanın ödeme tarihinden önce ise, vergi ve ceza ödeme tarihinde ödenir. Ödeme zamanı geçmiş ise ve tebliğ ödeme zamanından sonra yapılmışsa tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde vergi ve ceza ödenir.

 

2.Tarhiyat Öncesi Uzlaşma

 

VUK’unda düzenlenmiş olan bir diğer uzlaşma şekli ise tarhiyat öncesi uzlaşmadır. Tarhiyat öncesi uzlaşma vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek vergi ve cezalarda (kaçakçılık fiilleri hariç) vergi tarh edilmeden önce kullanılabilecek bir müessesedir.

Vergi incelemesinin sonuçlandığı tarih itibariyle tarh zaman aşımına 3 aydan daha az bir süre olması halinde mükellef tarhiyat öncesi uzlaşmaya davet edilmez.

 

Tarhiyat sonrası uzlaşmanın aksine usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları içinde tarhiyat öncesi uzlaşma talep edilebilir.

Tarhiyat öncesi uzlaşma sağlanırsa bir tutanak düzenlenir ve ilgili vergi dairesine intikal ettirilir. Bu tutanak tahakkuk fişi yerine geçerlidir.

 

Tutanakla tespit edilen hususlar hakkında dava açılamaz hiçbir mercie şikayette bulunulamaz.

 

Tutanağın ilgiliye tebliğ tarihi itibariyle vergi ve cezanın ödeme zamanı geçmemişse ödeme zamanında ödenir. Tebliğ tarihi itibariyle ödeme zamanı geçmişse tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde vergi ve ceza ödenir.

 

Tarhiyat öncesi uzlaşma sağlanamaması halinde mükellefler veya ceza muhatapları verginin tarhından ve cezanın kesilmesinden sonra uzlaşma talep edemezler.